Telenor လူငယ္ဖိုရမ္တက္ေရာက္ခဲ့သူမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုျခင္း

ငါးႏွစ္ေျမာက္အျဖစ္ Telenor လူငယ္ဖိုရမ္ကို ေနာ္ေ၀ႏိုင္ငံ ေအာ္စလိုၿမိဳ႕မွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ဒီဇင္ဘာလအတြင္းက က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာတစ္ဝန္းက ေလွ်ာက္ထားသူ ၇၀၀၀ ေက်ာ္ရွိခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိုယ္စားျပဳအေနနဲ႔ လူငယ္ႏွစ္ဦး တက္ေရာက္ခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္နဲ႔ ရာသူ(လ္) ပရာဆတ္တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖိုရမ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေတြ႕အႀကံဳေတြအေၾကာင္း လူငယ္ႏွစ္ဦးကို အင္တာနက္ဂ်ာနယ္က ေမးျမန္းထားတာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအခမ္းအနားကို တက္ေရာက္ခြင့္ရခဲ့တဲ့အေပၚ ခံစားခ်က္ကို ကနဦး သိလိုပါတယ္။
ရာသူ(လ္) ပရာဆတ္– ကြ်န္ေတာ္က ေဆးတကၠသိုလ္ (၁) ရန္ကုန္မွာ ပညာသင္ၾကားေနတဲ့ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္က လူမႈပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ စိန္ေခၚမႈေတြ၊ အထူးသျဖင့္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြေျဖရွင္းရတာကို စိတ္ဝင္စားပါတယ္။ အဲဒီအတြက္လည္း Telenor Youth Forum ကိုေလွ်ာက္ျဖစ္တာပါ။ Forum အတြက္ ေရြးခ်ယ္တဲ့အခါ အဆင့္ ၃ ဆင့္နဲ႔ေရြးခ်ယ္ပါတယ္။ ပထမအဆင့္က Essay၊ ဒုတိယအဆင့္က video interview ေတြနဲ႔ေရြးၿပီး ေနာက္ဆံုးအဆင့္မွာ Telenor ႐ံုးခ်ဳပ္က လူေတြ႕စစ္ပါတယ္၊ အဆင့္သံုးဆင့္လံုးကအရမ္းခက္ၿပီး ေနာက္ဆံုးအထိ ေတာ္ေတာ္ႀကိဳးစားခဲ့ရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ Telenor Youth Forum က တစ္ကမၻာလံုးေလွ်ာက္ထားတဲ့ လူငယ္ ၈၀၀၀ ေက်ာ္မွာ ၂၄ ေယာက္ပဲေရြးတာျဖစ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္ေရြးခံရၿပီလို႔ သိတာနဲ႔ အရမ္းကိုေပ်ာ္လည္းေပ်ာ္တယ္၊ စိတ္လည္းအရမ္း လႈပ္ရွားခဲ့ပါတယ္။

နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္– ဟုတ္ ဝမ္းသာပါတယ္။
တက္ေရာက္ဖို႔အတြက္ ကိုယ့္ဘက္က ဘာေတြျပင္ဆင္ခဲ့ရပါသလဲ။
ရာသူ(လ္) ပရာဆတ္– ေအာ္စလိုသြားဖို႔အတြက္ေတာ့ သိပ္ၿပီး မျပင္ဆင္လိုက္ရပါဘူး။ Scandinavia ဆိုေတာ့ အရမ္းေအးတယ္၊ အဲဒါ
အတြက္ေတာ့ အေႏြးထည္ေတြ ေသခ်ာယူသြားရတယ္၊ ေအာ္စလိုကို ေရာက္ေရာက္ခ်င္းေန႔မွာေတာ့ ၿမိဳ႕ထဲမွာ နည္းနည္းလည္တယ္၊ အရမ္းလွတဲ့ၿမိဳ႕ေလးေပါ့၊ ၿပီးေတာ့ ေလးရက္ၾကာတဲ့ဖိုရမ္ကိုစတာေပါ့၊ ဖိုရမ္ရဲ႕အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္က Dervice Design Methodology ကိုသံုးၿပီး Sunstainable Development Goal ထဲကတစ္ခုကိုေျဖရွင္းဖို႔ solution တစ္ခုထုတ္ေပးဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္– တယ္လီေနာလူငယ္ဖုိရမ္ Theme က Digitalizing For Peace ျဖစ္တဲ့အတြက္ Theme ကိုနားလည္ဖုိ႔နဲ႔ digital နည္းပညာဟာ တကယ္ပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာကို တကယ္ယံုၾကည္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ UN Sustainable Development Goals က ဘာေတြ ရွိလဲဆိုတာကို ေလ့လာဖုိ႔လိုပါတယ္။ က်န္တာေတြကေတာ့ ဘာမွေထြေထြထူးထူး ျပင္ဆင္ဖုိ႔ မလုိခဲ့ပါဘူး။

တက္ေရာက္တဲ့အခါ ျမန္မာကိုယ္စားျပဳ အမွတ္တရ ဘာေတြရွိခဲ့ပါသလဲ။
ရာသူ(လ္) ပရာဆတ္ – ဒီလိုပေရာဂ်က္ကို ကိုယ့္ဟာကို ဦးေဆာင္ၿပီး အစကေနအဆံုးအထိ လုပ္ခြင့္ရဖို႔ဆိုတာ လြယ္လြယ္နဲ႔မရဘူးေလ။ ၿပီးေတာ့ ပေရာဂ်က္လုပ္တဲ့အခါမွာလည္း ေနရာေဒသ၊ ယဥ္ေက်းမႈမတူတဲ့ လူေတြအခ်င္းခ်င္း ဘယ္လိုအလုပ္ လက္တြဲလုပ္မလဲ၊ ႀကံဳေတြ႕လာတဲ့ ျပႆနာေတြကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲ ဆိုတာေတြ သိလာရတာေပါ့။
နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္– ဟုတ္ မွတ္မွတ္ရရ ႏိုဘယ္ဆုေပးပြဲကို တက္ေရာက္တုန္းက ညီမရွမ္းဝတ္စံုဝတ္ခဲ့တယ္။ ဒါကို video ႐ိုက္တဲ့သူက Live လႊင့္ေတာ့ အေရွ႕တန္းမွာထုိင္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက Norway ambassador ကေတြ႕ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံက လာမွန္းသိၿပီး ပြဲၿပီးေတာ့ လာႏႈတ္ဆက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ တျခားႏုိင္ငံက Ambassador နဲ႔မိတ္ဆက္ေပးတာပါ။ ၿပီးေတာ့ Nobel Peace Concert  ကို သြားရတာလည္း အမွတ္တရတစ္ခုပါ။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ ညီမက Concert တစ္ခါမွ မသြားၾကည့္ဖူးပါဘူး။
ေအာ္စလိုမွာ ဘာေတြေလ့လာခဲ့ရပါသလဲ။

ရာသူ(လ္) ပရာဆတ္ – အဓိကကေတာ့ Social Problem ေတြကို နည္းပညာသံုးၿပီး ဘယ္လိုေျဖရွင္းရမလဲဆိုတာ သိလာရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံလိုမ်ိဳး တိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ Social. Economic, health problem ေတြ အမ်ားႀကီးႀကံဳေန တတ္တယ္၊ Technology ကို creative ျဖစ္ေအာင္သံုးရင္ ဒီလိုျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းလို႔ရတယ္ဆိုတာကို သိလာရပါတယ္။ ဒီလိုအေတြ႕အႀကံဳရခဲ့တဲ့အတြက္လည္း ေနာက္ပိုင္းဆိုရင္ problem တိုင္းဟာ systematically solve လုပ္ရင္ အေျဖထြက္လာႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အသိေလးတစ္ခုရလာတာေပါ့။
နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္ – ေအာ္စလိုမွာ အဓိက Digital နည္းနဲ႔ လူမႈေရးျပႆနာေတြကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲဆိုတဲ့ Project လုပ္ရပါတယ္။ ဒီ Project လုပ္တဲ့အခါမွာ ဖိုရမ္ကေန ကိုယ့္ Digital Solutions ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္ဖို႔ Service Design Workshop ေပးပါတယ္။

ေအာ္စလိုမွာႀကံဳခဲ့ရတဲ့အေတြ႕အႀကံဳကိုလည္း မွ်ေ၀ေပးပါ။
ရာသူ(လ္) ပရာဆတ္ – Forum ကိုလာတဲ့လူေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂ ႏိုင္ငံက လူငယ္ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ အားလံုးကအရမ္းကို အျမင္က်ယ္ၾကၿပီး သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ျပႆနာေရာ တျခားႏိုင္ငံမွာျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာေတြကိုပါ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း လက္ခံႏိုင္ၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္ – ဖုိရမ္မွာ ႏုိင္ငံတကာကေန ကိုယ္စားျပဳလာတဲ့သူေတြနဲ႔ ၆ ေယာက္တစ္ဖြဲ႕ခြဲၿပီး လူမႈေရးျပႆနာတစ္ခုစီကို Digital နည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းဖုိ႔ နည္းလမ္းရွာရပါတယ္။ ဒီ Project ကို အဓိကလုပ္ရတာပါ။ က်န္တာေတြကေတာ့ ႏိုဘယ္ဆုေပးပြဲ တက္ေရာက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏိုဘယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစင္တာရဲ႕ Exhibition ကိုသြားၾကည့္ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႏိုဘယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး Concert ကိုလည္းသြားခဲ့ရပါတယ္။ City Race Game ေတြလည္း ကစားျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီကေနရတဲ့ အခြင့္အေရးေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကိုယ္ထိေတြ႕ေနရတဲ့အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ဘယ္ေလာက္ထိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္ပါသလဲ။
နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္ – ညီမ အခုလုပ္ေနတဲ့ေကာ္တုိင္းအဖြဲ႕က Community Empowerment နဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းကို ခံေနရတဲ့ ျပည္သူလူထုေတြကို အဘက္ဘက္ကေန ကူညီေနတဲ့ အဖြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဖုိရမ္ကို မေလွ်ာက္ခင္ကတည္းက ရွမ္းျပည္မွာရွိတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ခံေနရတဲ့ ျပည္သူေတြကေနတစ္ဆင့္ သက္ေသနဲ႔ ဓာတ္ပံုေတြကို Social Media ျဖစ္တဲ့ Facebook နဲ႔ Wechat ကေနတစ္ဆင့္ Post ေတြ တင္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြက မွန္သည္ျဖစ္ေစ၊ မမွန္သည္ျဖစ္ေစ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြဆီ ေရာက္ခ်င္မွေရာက္တယ္။ တခ်ိဳ႕ Case
ေတြဆုိရင္ မွန္ေပမယ့္ အခ်က္အလက္ေတြ အဖြဲ႕အစည္းေတြဆီကို မေရာက္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါကိုေတြ႕ေတာ့ War Victims ေတြအတြက္ သူတုိ႔ခံေနရတဲ့ ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို သက္ဆုိင္ရာ Human Rights Organizations ေတြဆီ တိုက္႐ိုက္ပို႔ႏုိင္ျပန္တဲ့ Website ေလးရွိရင္ ေကာင္းမွာပဲလုိ႔ ညီမတုိ႔ေတြးဖူးပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီအခြင့္အေရးကေတာ့ ညီမအလုပ္အတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ ဖုိရမ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

ရရွိခဲ့တဲ့အသိပညာေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ဘယ္လိုအက်ိဳး သက္ေရာက္မႈရွိမလဲ။
နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္ – ခုရွမ္းျပည္မွာရွိတဲ့ တခ်ိဳ႕ရြာေတြဆုိရင္ ရြာသားေတြကို မင္းတုိ႔မေနခ်င္ရင္ ထြက္သြားလုိ႔ ေမာင္းထုတ္ေနတဲ့ အဆင့္ပါ။ ညီမက လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းလုပ္ေနတဲ့အတြက္ အရင္ဆံုး ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ Human Rights sector ကို ခုနကေမးခြန္းမွာ ေျဖခဲ့တဲ့အတုိင္း လုပ္ေဆာင္ခ်င္ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈနည္းရင္ ျပည္သူေတြလည္း ကိုယ့္တုိင္းျပည္မွာ ကိုယ္ေနခ်င္စိတ္ရွိလာမွာပါ။

ေအာ္စလိုကေန ျပန္လာတဲ့အခ်ိန္နဲ႔ မသြားခင္အခ်ိန္ဘာကြာျခားသြားပါသလဲ။
နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္ – Service Design Workshop လုပ္ေပးတဲ့အတြက္ အဲ့ဒါနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာအခ်ိဳ႕ရလာပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာက လူငယ္ေတြနဲ႔လည္းေတြ႕လာရတဲ့အခါ သူတို႔ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ သေဘာထားမွတ္ခ်က္၊ အျမင္ေတြက ဘယ္လိုအေန
အထားရွိပါသလဲ။

နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္ – Norway မွာ ကိုယ့္အဖြဲ႕နဲ႔ကို အလုပ္အေၾကာင္းပဲ ေျပာတာမ်ားပါတယ္။ တျခားဘာမွေျပာျဖစ္တာ သိပ္မရွိပါဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံကို လာလည္ခ်င္တယ္လုိ႔ေတာ့ ေျပာပါတယ္။
Telenor လူငယ္ဖိုရမ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမွတ္တရေတြကို သိခ်င္ပါတယ္။
ရာသူ(လ္) ပရာဆတ္ – TYF မွာ အမွတ္တရအခ်ိန္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိခဲ့ပါတယ္။ ဖိုရမ္ပထမဦးဆံုးေန႔မွာ ေအာ္စလိုၿမိဳ႕ပတ္ၿပီး Scavenger
Hunt လုပ္ခဲ့ရတာတို႔ Holmenkollen ski resort မွာ Nprwegian Dinner စားခဲ့ရတာတို႔က အရမ္းကို အမွတ္တရေတြမ်ားခဲ့တယ္၊ အားလံုးထဲမွာ အေကာင္းဆံုး အေတြ႕အႀကံဳကေတာ့ Oslo City Hall မွာ ႏွစ္စဥ္က်င္းပတဲ့ Nobel Peace Prize ကို တက္ေရာက္ခြင့္ရတာပါပဲ၊ ဒီလိုခမ္းနားတဲ့ပြဲကို တက္ေရာက္ခြင့္ရတယ္ဆိုတာ လြယ္လြယ္နဲ႔ရတာ မဟုတ္ဘူးေလ၊ အဲဒီအတြက္လည္း အရမ္းကို ပီတိျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။

နန္းကံ့ေကာ္ယြက္ဆိုင္ – ႏိုဘယ္ဆုေပးပြဲနဲ႔ Nobel Peace Concert မွာ John Legend ေဖ်ာ္ေျဖတာကို ၾကည့္ရတာ အမွတ္တရျဖစ္ပါတယ္။

ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
-ထြန္းထြန္း